جزیره علم

به تازگی دست بوسی وزیر ارشاد از رئیس مؤسسه امام خمینی در شبکه های اجتماعی منتشر شده است. جعلی باشد یا واقعی، ولی تصاویر دست بوسی فراوانی از پادشاهان، رهبران، رؤسای جمهور و مراجع ایران در اینترنت موجود است، دست بوسی امام راحل توسط بنی صدر، دست بوسی امام جمعه مشهد، دست بوسی سردار سپاه از رئیس شورای نگهبان، پابوسی رئیس مؤسسه امام خمینی از رهبر فرزانه، پابوسی طلبه از مرجعی که قبلاً رئیس شورای نگهبان بوده، حتی دست بوسی رهبر عالی ایران توسط زن نامحرم نیز وجود دارد.

سؤالی مطرح می شود که آیا دست بوسی مجوزی از اسلام دارد؟ آیا مقرراتی در فقه شیعه آمده است؟  

اسلام مقرراتی را برای بوسیدن قرار داده است: «این که کی چه کسی را ببوسد» و «بوسه بر کدام عضو زده شود».

روایات رسیده از معصومین علیهم اسلام چند دسته اند:

بوسه پسندیده

دسته اول

فقط بوسیدن دست معصوم (پیامبر یا امام) مجاز است. روایات شیعه بر این مطلب تأکید دارند:

1- بوسیدن دست پیغمبر(ص) توسط یاران و اصحاب از جمله زید بن حارثه و عبدالله بن رواحه و بوسیدن دست امام حسین(ص) توسط فرزدق شاعر و بوسیدن دست امام صادق(ص) توسط محمد بن مسلم [فقیه و راوی بزرگ شیعه][کنزالعمال، ج29، 220، جامع الاحادیث، ج28، ص10، کافی، ج2، ص 185، بحارالانوار، ج46، ص 957؛ کشف العمه، ج2، ص43، تفسیر منسوب به امام عسکری(ع)، ص 637و...]

2- امام صادق علیه السلام می فرماید:« سر و دست کسی جز سر و دست پیغمبر(ص) یا کسی که از او اراده رسول خدا(ص) بشود، بوسیده نمی‌شود.»[کافی، ج2، ص 185]

3- امام رضا (ع) می فرماید: "لا یقبّل الرجل ید الرجل فإن قبلة یده کالصلاة له"؛ مرد، دست مرد دیگری را نبوسد [حرانی، حسن بن شعبه، تحف ‏العقول، ص 450] چرا که بوسیدن دست مانند نماز گزاردن برای او است. این روایت دست بوسی دیگران به بندگی و عبادت غیرخدا تشبیه شده و عبادت غیرخدا شرک محسوب می شود.

4- امام صادق (ع) می فرماید: لَا یُقَبَّلُ رَأْسُ أَحَدٍ وَ لَا یَدُهُ إِلَّا یَدُ رَسُولِ اللَّهِ ص أَوْ مَنْ أُرِیدَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ: سر شخص یا دست او نباید بوسیده شود، مگر دست رسول خدا یا کسی که از او قصد رسول خدا شود [کافی، ج 2، ص 185][وسائل الشیعة، ج‏12، ص 234، ح 16173]

5- شخصی می گوید بر امام صادق(ع) وارد شدم و دست ایشان را بوسیدم، سپس فرمود جایز نیست دست کسی بوسیده شود، مگر دست انبیای الهی یا اوصیای آنان.[کافی، ج 2، ص 185][وسائل الشیعة، ج‏12، ص 234، ح 16174 ] [بحار الأنوار]

تبصره: بوسیدن دست عالمی که از ذریه پیامبر باشد، نیز ملحق به مورد فوق است زیرا عالمان واقعی دین دستشان را برای بوسیدن جلو نمی آورند (بلکه پس می کشند) و از این کار ناراحت می شوند اما دیگران می توانند از باب احترام به حضرت رسول (ص) و تعظیم شعائر دست عالِم سیدی را ببوسند. اگر چه عالمان دینی چنین توقعی ندارند و احیاناً از این که دستشان بوسیده شود رنجیده می شوند، ولی از باب احترام به حضرت رسول (ص) و تعظیم شعائر چنین عملی بلا اشکال است.

اگر یک روحانی ذوق می کند که خم شده اند دستش را ببوسند یا خوشش آمده که دستش را گرفته و بوسیده اند، معلوم نیست تقوای لازم را داشته باشد.

دسته دوم

1- بوسیدن پدر و مادر 

 امیرالمومنین علیه‌السلام: بوسیدن والدین «عبادت» است. (مکارم ‏الأخلاق، ص220)

با توجه به روایات فوق و این که احسان به پدر و مادر پس از بندگی خدا قرار گرفته (أن لاتشرک بی شیئاً و بالوالدین أحساناً) و پیامبر و امامان معصوم پدر معنوی امت اسلامی هستند، می توان نتیجه گرفت بوسیدن دست پدر و مادر (واقعی) و بوسیدن سر یا صورت ایشان نیز جایز باشد.

منظور از پدر و مادر واقعی، پدر صلبی (صاحب نطفه) و مادر بارداری کرده (و نه مادر کرایه ای) می باشند.

2- بوسیدن فرزند

«هر بوسه بر فرزند یک حسنه است و شاد کردن او، موجب خوشنودی خداست» (الکافی 6/49)

«بسیار فرزندانتان را ببوسید چرا که برای هر بوسه یک درجه در بهشت به مسافت 500 سال است» [روضةالواعظین]

مردی نزد پیامبر گفت «هرگز بچه‌ها یم را نبوسیده‌ام». زمانی که از پیش پیامبر بیرون رفت، آن حضرت فرمود: «نزد من این مرد از اهل آتش است».[مکارم‌الاخلاق]

پیامبر حسنین علیهم‌السلام را بوسید، مردی که آنجا بود گفت من ده اولاد دارم که هیچ‌یک را تاکنون نبوسیده‌ام. پیامبر پاسخ داد: «تقصیر من نیست اگر خدا رحمتش را از تو دریغ کند» [مکارم‌الاخلاق]

پیامبر اکرم مردى را دید که دو پسر داشت و یکى از آن دو را بوسید و دیگرى را نبوسید! حضرت به او فرمود: چرا بین دو فرزند خود مساوات نکردى؟! [یعنی وقتی این را بوسیدی، آن یکی را هم ببوس.] [مکارم الاخلاق/ ص 220]

امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: بوسیدن فرزند رحمت [و محبت و مهربانی] است. [مکارم الاخلاق/ ص 220]

1- بوسیدن همسر

[قرب‏ الإسناد، ص102]

[تهذیب 4/319]

[الکافی2/186]

بوسیدن‌های ناپسند:

1- بوسیدن حرام

بوسیدن نامحرم که معادل «زنای دهان» دانسته شده است (الکافی 5/559)

بوسیدن پسربچه و دختربچه با شهوت نیز شدیدا نهی شده  است: «کسی که پسربچه‌ای را از روی شهوت ببوسد مانند این است که هفتاد بار با مادرش نزدیکی کرده و کسی که با مادرش نزدیکی کند مثل کسی است که بکارت دختری را بدون مهریه برداشته و کسی که بکارت دختری را بدون مهریه از بین ببرد مانند کسی است که هفتاد پیامبر را کشته باشد» [مستدرک ‏الوسائل، ج14، ص351، ح16928]

امام صادق علیه السلام: «مردان دختر 6 ساله نامحرم را نبوسند و زنان پسربچه 7 ساله نامحرم را نبوسند». (الفقیه3/437)

محل و کیفیت بوسیدن:

طبق احادیث، محل بوسه به نسبت طرف مقابل بستگی دارد:

«بین دو چشم» و «دست» امام معصوم

«پیشانی» مادر و پدر

«گونه» خواهر و برادر

«دهان» فرزند خردسال (دختر کمتر از 6 سال و پسر کمتر از 7 سال)

«دهان» و «دیگر نقاط» همسر

البته اشکال دیگری که در برخی از این بوسه زدن ها می باشد، خم شدن در حد رکوع است که چنین تعظیمی برای غیرخدا شرک محسوب می شود.